انارک نیوز -  نشانه مصدری در  گویش گزی "مون یا امون" است.
ویگیتامون = برداشتن، وکشامون = کشیدن، وراشمارتامون = شمردن، انیشتامون = نشستن، خو شومون = خواب رفتن،

---

برای آشنایی بیشتر به مجله دکتر احمد فاضل (مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز) مراجعه کنید.خطر از بیخ گوش گویش گزی گذشت 
برخورداری از دستور زبان مستقل و کامل، گستردگی جغرافیایی چشمگیر و قابل‌توجه در نقاط مختلف کشور، قدمت تاریخی و برخورداری از صورت مکتوب بارزترین ویژگی‌های گویش گزی، میراث ناملموس ثبت شده در فهرست میراث ملی کشورمان است. این گویش، امروز گویش رسمی‌مردمان شهر گز و برخوار در 10کیلومتری اصفهان است که نشانه‌های تاریخی،  از قدمت بیش از 3 هزار ساله این کهن شهر حکایت‌ها دارد.  با  احمد فاضل که تنظیم و ارائه پرونده ثبتی این گویش را بر عهده داشته است، درباره اهمیت این میراث ناملموس، سابقه تاریخی‌ و مراحل ثبت ملی‌اش گفت و گویی انجام داده‌ایم، به این امید که نسل نو آشنایی بیشتری با این میراث مهم ایرانیان پیدا کنند و در میـــــــراث‌داری‌اش بیش از اینهــــــا، بکوشند. حقیقت تلخ و غیرقابل انکار درباره زبان‌ها، گویش‌ها و لهجه‌های بومی، محلی و قدیمی‌در کشور ما این است که این میراث ارزشمند آوایی مدت‌هاست درحال کمرنگ شدن است و نسل‌های جدید به دلایل مختلفی که جای بحث درباره آنها مجال دیگری می‌طلبد، تمایلی به استفاده از این گویش‌ها و زبان‌ها ندارند. به همین دلیل هم امروز باید ردپای این میراث را در دل شهرها و روستاهای کوچک و بر سر زبان زنان و مردان سالخورده ای جست‌وجو کرد که تنها حافظان این میراث هستند.برای دانستن مابقی ماجرا بهتر است پای حرف‌های دکتر احمد فاضل، پژوهشگر تاریخ، فرهنگ و زبان و استاد ادبیات فارسی بنشینید که تامین محتوای علمی ‌پرونده ثبتی گویش گزی را برعهده داشته است. پرونده‌ای که از سال 1382 روند جمع آوری اطلاعات درباره آن توسط حجت الله ذکاوتمند، کارشناس میراث فرهنگی،  آغاز شده و در سال 1389 دکتر احمد فاضل با ارائه مدارک علمی ‌بر مستندات آن افزوده است و سرانجام این اثر در یازدهم بهمن ماه سال 96 به شماره 1530 در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده است.
اصفهانی‌ها و شماری از ایرانیان به گویش گزی صحبت می‌کردند
احمد فاضل با اشاره به اینکه گویش گزی از نظر تقسیمات لهجه شناسی و گویش شناسی جزو گویش‌های مرکزی ایران محسوب می‌شود، گفت: «سابقه این گویش به زبان‌های ایران باستان برمی‌گردد و چنانکه در آثار متعدد ذکر شده، گویش گزی ادامه زبان پهلوی است. براساس آنچه محققان اعلام کرده اند این گویش نه تنها در اطراف اصفهان بلکه در خود شهر اصفهان هم تا قبل از صفویه رایج بوده و از زمان صفویه چون اصفهان به پایتختی انتخاب می‌شود کم کم زبان فارسی جای گویش اصیل را می‌گیرد و مردم فارسی زبان می‌شوند. بنابراین اهمیت و گستردگی گویش گزی از جهات مختلف قابل بحث است. » به روایت او، دکتر احمــــد تفضلی، زبان‌شناس و ایران شناس، نیز در کتابش تاکید کرده که مردم اصفهان تا قبل از صفویه به همین گویش تکلم می‌کرده‌اند که بعد از آن به تدریج منسوخ می‌شود.چنانکه در پرونده ثبتی این اثر آمده، گویش گزی از گویش‌های بسیار قدیمی‌ در ایران است که در شهر گز و برخوار در 18 کیلومتری اصفهان به طور متمرکز و به عنوان زبان رسمی ‌شناخته می‌شود و البته در شهرهای مجاور و تا شعاع صد کیلومتری آن در شهرهایی مانند خورزوق، خمینی‌شهر، کمشچه، محسن آباد، وزوان، میمه، جوشقان، ونداده، ورزنه و ... مردمانی به آن سخن می‌گویند و در شهرهای زواره، اردستان، خوانسار، ابوزیدآباد، کاشان و نائین نیز مشابهت دارد.همچنین نمونه گویش گزی را می‌توان در زیارتگاه زرتشتیان چک چک اردکان یزد مشاهده کرد که در 44 کیلومتری شمال اردکان و در دل کوه قرار  دارد.در این پرونده همچنین به نقل از کتاب «گویش کلیمیان اصفهان» ذکر شده که ایران کلباسی، زبان شناس برجسته کشورمان معتقد است نمونه گویش گزی در نقاطی از همدان، کرمان، کاشان، بروجرد و چند شهر دیگر و حتی در حوزه‌هایی در خارج از کشور مانند نواحی قفقاز رواج دارد.
(اصفهان زیبا - یکشنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۸)